واژه خودسازی را کم و بیش، همه‌ی ما شنیده ایم.اما واقعا خودسازی به چه معناست و آیا خودسازی چیزی است که میتواند به سعادت و خوشتبختی برساند یا خیر؟همه ی ما دوست داریم که طعم خوشبختی و آرامش را در زندگی خود بچشیم ولی باید بدانیم که این خوشبختی و آرامش رابطه مستقیمی با خودسازی افراد دارد؛به این معنی که هر چه شما فرد خودساخته ای باشید،به همان میزان آرامش و خوشبختی را میتوانید در زندگی تجربه کنید.اگر شما نگاهی به زندگی افراد موفق بکنید،خواهید دید که آنها از شخصیت هایی قوی و خودساخته بهره مند هستند که سبب شده بسیاری از ناخوشی ها را پشت سر بگذارند و به سعادت دنیوی و اخروی دست پیدا کنند.ما در این مقاله قصد داریم مهم ترین مسائل در رابطه با خودسازی در روانشناسی را بررسی کرده و راه کارهای رسیدن به خودسازی را برای شما شرح دهیم.
وقتی صحبت از خودسازی میشود بهتر است ابتدا به تعریف این مفهوم بپردازیم.برای خودسازی در روانشناسی تعریف های متعددی ذکر شده که میتوان در جمع بندی آنها خودسازی را اینگونه تعریف کرد: خودسازی یعنی: استفاده از حداکثر پتانسیل خود و تلاش برای بهبود موقعیت و شخصیت فردی .این تلاش میتواند در همه ابعاد زندگی باشد.چه مسائل مادی و چه مسائل معنوی.به عبارت دیگر خودسازی یعنی تبدیل شدن شخص به بهترین خودش.
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که چرا اصلا باید خودسازی کنیم؟ آیا نیازی به انجام این کار است؟ شاید با کمی دقت و تفکر شما هم بتوانید جواب های مناسبی برای این سوالات پیدا کنید.ما در ادامه لیستی از دلایل اهمیت خودسازی در روانشناسی را ذکر میکنیم:
دلایل و فواید بیشتری نیز برای خودسازی وجود دارد که ما در مقاله فواید خودسازی به صورت مفصل تر به بیان آنها پرداخته ایم.
در علوم روانشناسی برای شروع خودسازی، اصول و شاخصه های مهمی را ذکر کرده اند که میتوان مهم ترین این شاخصه ها که اولین کاری است که شما باید برای خودسازی خود انجام دهید،این موارد دانست:
این چهار مسئله میتواند آغاز کار ما در خودسازی از لحاظ روانشناسی باشد.
اگر قصد خودسازی دارید،خودشناسی اولین و شاید مهم ترین عمل ذهنی است که شما باید برای بهبود خود انجام دهید.برای این که بدانید در کجا قرار دارید و چه کاری باید انجام دهید،خودشناسی مهم ترین قدم آن است.خودشناسی سبب میشود که برای آرام کردن وجدان خود،به خودمان دروغ نگوییم.مثلا اگر میخواهیم وزن کم کنیم،بگوییم که من در حال تلاش هستم،در صورتی که رژیم غذایی و عادات ما تغییر چندانی نکرده است!
اما برای خودشناسی باید چه کار کنیم و به چه مسائلی توجه داشته باشیم؟
محاسبه و ارزیابی خود در بازه های مختلف زمانی میتواند به شما کمک کند که بدانید در کجا قرار دارید و چه مقدار پیشرفت کرده اید؟مواردی که در مقاله مراحل خودسازی مطرح شده است میتواند برای محاسبه شخصی بسیار مؤثر باشد.
خیلی از مواقع ما تصور میکنیم که از تمام زمان خود داریم استفاده میکنیم اما فقط کافیست که یک ساعت و یا تایمر را کنار خود بگذاریم و زمانهایی که به فعالیت مفید پرداخته ایم را محاسبه نماییم.بدون شک خواهید دید که زمان های زیادی را صرف امور غیر ضروری کرده ایم.این روش میتواند به خودشناسی ما کمک کند و مدیریت زمان ما را بهبود ببخشد.
بسیاری از شاخصه های روحی تمامی انسان ها یکسان است.مثلا تمامی انسان ها نیازهای اساسی دارند مثل:نیاز به سلامتی،نیاز به رشد و پیشرفت،نیاز به اعتماد و تکیه به قدرت بالاتر و… .دانستن این مسائل میتواند کمک بزرگی به خودشناسی ما کند و باعث میشود بدانیم که با خودمان چگونه باید رفتار کنیم؟.اگر میخواهید آگاهی بیشتری از خودشناسی و رابطه آن با خودسازی کسب کنید،میتوانید مقاله خودشناسی برای خودسازی را مطالعه نمایید.
دومین شاخصه ای که در خودسازی در روانشناسی مطرح شده،مدیریت عادات است.عادات نقشی اساسی در زندگی ما دارند.بسیاری از رفتار ها و خلقیات ما به خاطر عاداتی است که در وجود ما رخنه کرده است.حال اگر این عادات،عادات سازنده ای باشند،میتواند سبب رشد و خودسازی ما شوند ولی اگر این عادات،عادات مخربی باشند، مانع خودسازی ما هستند و ما را روز به روز از اهدافمان دور میکند و سبب پسرفت ما خواهد شد.بنابراین برای این که خودسازی در روانشناسی را به خوبی انجام دهید،عادات خود را شناسایی کنید و سعی کنید عادات خوب را در وجودتان بسیازید و آنها را جایگزین عادات مخرب خود کنید.
یکی دیگر از شاخصه های مهم برای خودسازی از نظر روانشناسی،هدف گذاری درست و اصولی است.تا وقتی شما هدف مشخصی در امورات زندگی خود نداشته باشید،خودسازی معنایی پیدا نمیکند چون خودتان نمیدانید که قرار است به کجا بروید و طبیعتا نخواهید دانست که باید چگونه خودسازی کنید.سعی کنید هدف گذاری های کوتاه مدت،میان مدت و بلند مدتی برای خود تعیین کنید و برنامه ریزی صحیحی برای رسیدن به آنها انجام دهید.اگر میخواهید با نحوه برنامه ریزی برای خودسازی آشنا شوید، توصیه میکنیم مقاله برنامه خودسازی را حتما مطالعه نمایید.
یکی از انواع خودسازی،خودسازی برای بهبود ارتباطات است.انسان ذاتا موجودی اجتماعی است و روابط نقش اساسی در زندگی او دارد.اگر نتوانید روابط خود را بهبود ببخشید،خودسازی بسیار مشکل خواهد بود.چراکه اطرافیان ما مخصوصا افرادی که بیشترین زمان را با آنها میگذارینم،نقش بسیار مهمی در زندگی ما دارند و بسیاری از رفتارها و اخلاقیات ما تاثیر گرفته از همین افراد است.پس اگر قصد خودسازی مخصوصا خودسازی اخلاقی را دارید،حتما باید روابط خود را پالایش کنید و تا جای ممکن از افراد سمی دوری گزینید تا قادر باشید خود را بهتر و مؤثرتر بسازید.اگر میخواهید ار از اثرات روابط در خودسازی بیشتر بدانید،میتوانید مقاله خودسازی جمعی را مطالعه نمایید.
یکی از مسائل مهمی که برای خودسازی باید به آن توجه داشته باشید،این است که همیشه باید خودتان را مسئول بدانید.منظور ما مسئول دیگران بودن نیست بلکه مسئول اعمال و رفتار خود را،خودتان بدانید نه کس دیگر.بسیاری از افراد برای اینکه عدم رشد و خودسازی خود را توجیه کنند،دیگران و مسائل خارج از خود را مسئولش میدانند اما شمایی که به دنبال خودسازی هستید، باید بدانید که بخش بسیار بزرگی از زندگی خودمان،بستگی به انتخاب های خودمان دارد.با عدم باور به این که خودتان مسئول زندگی خودتان هستید،خودسازی بسیار مشکل خواهد شد،پس ابتدا باید مسئولیت پذیر باشید و بعد خودسازی را شروع کنید.
حالا که با شاخصه ها و اصول اصلی خودسازی در روانشناسی آشنا شدید،بهتر است به تمرینات خودسازی و اقدام های عملی بپردازیم که از لحاظ نظر روانشناسان، کمک میکند سرعت خودسازی ما بیشتر شود و در این مسیر با قدم های استوار تری گام برداریم:
مطالعه مثل غذاست و کمک میکند که روح خود را به خوبی بتوانید تغذیه بکنید.شما با مطالعه کردن، خودتان را بیش از همه وقت در معرض موفقیت و رشد قرار میدهید.خوشبختانه کتاب های زیادی به زبان فارسی در زمینه خودسازی وجود دارد که ما در مقاله ای تحت عنوان بهترین کتاب های خودسازی به معرفی تعدادی از آنها پرداخته ایم.برای خودسازی خودتان ،حتما باید برنامه ای ویژه و مشخصی جهت مطالعه و کتابخوانی در زندگی خود داشته باشید.
محیط اطراف شما تاثیر مستقیمی در روحیه و روان شما دارد و خودسازی نیاز زیادی به روان و روحیه ای آرام دارد.محیطی که بیشترین زمان را در آن میگذارید باید فضایی روحیه بخش و دلپذیر داشته باشد تا از کسالت و حال بد شما جلوگیری کند.اگر اتاق شما نامرتب و کثیف است،آن را حتما تمیز و منظم نگه دارید،یا مثلا یک رنگ آمیزی جدید میتواند بسیار مؤثر باشد،گذاشتن تابلوهای زیبا بر روی دیوار و… میتواند تاثیر خوبی روی بهبود فضای اطراف شما کند.
از قدیم گفته اند که “عقل سالم در بدن سالم است”. داشتن برنامه ورزشی مناسب میتواند به خودسازی شما کمک کند چرا که با ورزش کردن جسمی سالم تر و روحیه ای با نشاط تر خواهید داشت و داشتن جسم و روان سالم،لازمه ی خودسازی و رشد و پیشرفت است.در سیره پیامبر نیز دیده شده که ایشان مردم را دعوت و تشویق به ورزش و فعالیت های جسمی و ورزشی میکردند.
امام باقر علیه السلام:
وسائل الشیعه ، ج ۱۹ ، ص ۲۲۵
“إنَّ رَسولَ اللَّهِ سابَقَ بَینَ الخَیلِ و أعطَی السَّوابِقَ مِن عندِهِ”
رسول خدا مسابقه اسب دوانی ترتیب داد و جوایز را از مال خویش پرداخت
از نظر روانشناسی در زندگی ما نقاطی وجود دارند که ما از آنها بیخبریم و ممکن است باعث عدم خودسازی و رشد ما بشود.کشف این نقاط باعث میشود که قادر باشیم آنها را شناسایی کرده و راه حلی برای غلبه بر آنها پیدا کنیم.یکی از بهترین روش ها برای کشف نقاط کور تمرکز بر چیزهایی هاست که ما را ناراحت یا عصبی میکند.در زندگی روزمره چه چیز هایی باعث میشود که احساس ناراحتی کنید؟ این مسائل(هر چند کوچک) را شناسایی کنید تا قادر باشید در آینده راه حل های مناسبی جهت رفع و غلبه بر آنها پیدا کنید.
یکی از بهترین روش های دیگر جهت شناسایی نقاط کور و نقاط ضعف و قوتی که خودمان به آنها آگاه نیستیم،گرفتن بازخورد از دیگران است.احتمالا در بین اطرافیان شما،کسانی هستند که دلسوز شما هستند و رابطه زیادی با آنها دارید.از آنها بخواهید که بدون تعصب نقاط ضعف و قوت شما را بیان کنند.
انسان ها ذاتا دنبال الگو میگردند چرا که وقتی ما کمالی در فرد دیگری میبینیم،دوست داریم ما نیز آن کمال را به دست آوریم.الگوهای مناسب میتواند کمک بزرگی در خودسازی ما داشته باشد چرا که آنها میتوانند الهام دهنده خوبی برای شما باشند و راه را برای شما روشن تر کنند.
یکی از مسائل مهم که به خودسازی در روانشناسی شما کمک میکند،دوری کردن از افراد منفی گرا و سمی است.افراد منفی مثل یک دستگاه سمپاشی دائما در حال پخش کردن مواد مضر در اطراف خود هستند.بنابراین بدون شک تنها نشست و برخواست با این افراد میتواند تاثیر ناخوشایندی در روحیه و روان شما نیز بگذارد.
تاثیری که یک مربی و استاد خبره و دلسوز میتواند در ساختن انسان داشته باشد را تقریبا هیچ چیز ندارد.مربی میتواند سرعت رشد شما را چندین برابر کند چرا که این مربی و استاد است که راه را رفته و با پیچ و خم های مسیر آشنا است و میتواند مثل چراغی در یک مسیر تاریک برای شما عمل کند.
استفاده از بزرگترین منبع قدرت در عالم هستی،میتواند بیشترین تاثیرگذاری را در خودسازی شما داشته باشد.خداوند به عنوان تنها قدرت در عالم میتواند به شما کمک کند که به خواسته های خود برسید و هر آنچه که خیر و صلاح شما باشد را با درخواست از او بدست بیاورید.بنابراین اگر قصد خودسازی دارید،حتما در زندگی روزمره خود ساعات و دقایقی را اختصاص به مناجات و دعا و ارتباط با خداوند دهید.
همیشه دوری کردن و دوست نداشتن افرادی که ما را دوست ندارند،کار آسانی است.اما چالش آنجایی است که بخواهید با آنها دوستی کنید.اگر قصد خودسازی دارید؛یکی از راهکارهای آن که به شما کمک میکند قلبی بزرگ و روحی قوی داشته باشید این است که به افرادی که شما را دوست ندارند محبت کرده و با آنها تماس بگیرید.اگر گذشته را رها کنید و به این افراد عشق بورزید،شما فردی بزرگوار و خودساخته خواهید بود،اگر چه آن افراد دوست نداشته باشند با شما ارتباط داشته باشند.
شما اگر ده ها مقاله و کتاب در رابطه با خودسازی و رشد و پیشرفت مطالعه نمایید ولی متعد به عمل کردن و رشد خود نباشید،عملا اتفاقی نخواهد افتاد و تغییری رخ نخواهد داد.شما باید خود را متعد به خودسازی شخصیتی خودتان بکنید و تصمیم جدی برای پیشرفت خود بگیرید.هرگز دلسرد نشوید چرا که نتایج ممکن است فوری نباشد ولی با مداومت کردن،قطعا نتایج خودسازی خود را خواهید دید.
همانطور که کمی بالاتر بیان شد،هدف گذاری یکی از شاخصه های مهم در خودسازی در روانشناسی است،اما نکته ای که در هدف گذاری باید توجه داشته باشید این است که اجازه دهید عمل شما حرف بزند نه این که اهدافتان را به دیگران بازگو کنید.اما اگر اهداف را به دیگران بگوییم چه اتفاقی میافتد؟ واکنش به اهداف ما اغلب خارج از این دو حالت نیست:
شاید برای کسانی که نمیتوانند اهداف ما را درک کنند،بیان اهدافمان برایشان مسخره به نظر بیاید و همین سبب تحقیر میشود.اگر شما تحقیر شوید به میزان بسیار زیادی انگیزه شما کاهش میابد و امکان رسیدن به هدف کم میشود.
اما اگر تشویق شوید چه؟! این نکته را باید بدانید که مغز انسان فرقی بین واقعیت و تصور ذهنی قائل نمیشود پس وقتی اهداف را بازگو میکنید،تصویر ذهنی رسیدن به هدف برای شما ساخته میشود و مغز تصور میکند که شما به هدف رسیده اید.نتیجه این میشود که آن تلاشی که باید صرف رسیدن به هدف بشود در اینجا تخلیه میشود و مغز دیگر تلاشی برای رسیدن به هدف نمیکند و اینگونه است که تشویق دیگران هم باعث کم شدن احتمال رسیدن به هدف میشود.
هر حرکت بزرگی در دنیا،از تعداد حرکت های کوچک تشکیل شده است همانطور که هر جسمی در جهان از تعداد زیادی ماده کوچک تر تشکیل شده است.بنابراین برای شروع خودسازی نیازی نیست که در همان ابتدا گام های بلند بردارید.انجام کارهای کوچک میتواند مانند حلقه ای مثبت عمل کند که در ادامه قادر است حلقه های بیشتر و بزرگتری را خلق کند.اگر شک دارید که از پس کاری بر میایید یا نه انجام کارهای کوچک میتواند به شما اطمینان بیشتری برای ادامه مسیر بدهد.این اقدام های کوچک (که در این مقاله تعدادی از آنها ذکر شد) میتواند نتایج بسیار بزرگی در پی داشته باشد ولی نیاز به استمرار و کمی صبر دارد؛پس صبور باشید و ادامه دهید.
42 Practical Ways to Start Working on Self-Improvement
حتما شما نیز تجربه داشته اید که وقتی از نشاط و شادابی بیشتری برخوردارید،بهتر فکر میکنید و تصمیمات را بهتر میگیرید.بنابراین باید دانست که سلامت و شادابی جسمی تاثیر بسیار زیادی بر روان و در نتیجه بر خودسازی دارد.افرادی که دارای جسمی خسته و مریض هستند،بدون شک نمیتوانند به فکر خودسازی و رشد و پیشرفت باشند چراکه این ضعف بدنی اجازه تفکر و تامّل را نخواهد داد.تحقیقات ثابت کرده است که افرادی دارای افسردگی هستند تقریبا سه برابر بیشتر از دیگران دچار بیماری میشوند.پس میتوان اینطور نتیجه گرفت که سلامت جسمی و حالات روحی رابطه متقابل دارند.بنابراین اگر قصد خودسازی دارید،باید به سلامت و نشاط جسمی خود اهمیت قائل باشید و سعی کنید که شادابی جسمی خود را تا حد ممکن بالا نگه دارید.
کتاب های زیادی در رابطه با خودسازی در روانشناسی در ایران و جهان به نگارش درآمده که ما در ادامه به چند نمونه آنها اشاره مینماییم:
نویسنده:دیل کارنگی
این کتاب،یکی از کتاب های قدیمی در حوزه خودسازی محسوب میشود که در سال 1930 منتشر شده است.دیل کارنگی به ما در این کتاب میاموزد که چگونه با رفتار و مدیریت واکنش هایمان،قادر باشیم رفتار دیگران را تغییر دهیم.
نویسنده:ناتانائیل براندن
از کتاب هایی که میتواند در خودسازی از منظر روانشناسی به ما کمک زیادی کند،کتاب روانشناسی عزت نفس است.در این کتاب 6 تمرین مبنایی به ما معرفی میشود که باید روزانه انجام بپذیرد و در نهات منجر به عزت نفس بیشتر ما خواهد شد.
نویسنده:چارلز دوهینگ
عادات نقش مهمی در ساخته شدن روح انسان دارند، مدیریت آنها میتواند رشد و پیرفت را برای ما به ارمغان بیاورد.این کتاب از اهمیت و قدرت عادات در زندگی شخصی و کاری ما سخن میگوید.
برای مشاهده کتاب های بیشتر در رابطه با خودسازی در روانشناسی،میتوانید مقاله بهترین کتاب های خودسازی را مطالعه نمایید.
جستجو در بین همه دسته ها
2 پاسخ
ممنون از این مقاله زیبا
چطور میتونیم روی اخلاق خودمون کار کنیم و خشم خودمون رو کنترل کنیم؟ممنون میشم جواب بدید
خوشحالیم که مقاله خودسازی در روانشناسی برای شما رضایت بخش بوده.
برای رشد کمالات اخلاقی نیاز است که ابتدا نقاط ضغف و قوت خودمان را بشناسیم و بعد با ریشه های بی اخلاقی ها مبارزه کنیم.اگر میخواهید درباره خودسازی اخلاقی بیشتر بدونید،پیشنهاد میکنیم مقاله خودسازی اخلاقی را مطالعه نمایید